Menu Sluiten

Wat is coeliakie of glutenintolerantie?

coeliakie of glutenintolerantie

Coeliakie of glutenintolerantie is een auto-immuunziekte waarbij het lichaam een immuunreactie heeft op het eten van gluten. Gluten zijn een bepaald soort eiwitten die voorkomen in bepaalde granen als tarwe, rogge, spelt, gerst en haver. De immuunreactie op gluten zorgt voor de aanmaak van toxines die de darmvlokken van de dunne darm beschadigen.

Door de beschadiging van deze villi, in de dunne darm, kunnen voedingsstoffen niet goed opgenomen worden. Dit kan zorgen voor tekorten aan voedingsstoffen, wat op termijn gezondheidscomplicaties geeft. Vaak komt men pas tot de diagnose coeliakie als er al geruime tijd gezondheidsklachten zijn.

Ongeveer 1% van de mensen heeft coeliakie. Het is een ziekte die niet te genezen is. Het enige wat gedaan kan worden is het, levenslang, vermijden van voedingsmiddelen die gluten bevatten. Het lastige is dat kleine hoeveelheden gluten al voor een heftige reactie kunnen zorgen en dat veel voedingsmiddelen gluten bevatten. Dit komt omdat er in veel voedingsmiddelen gebruik gemaakt wordt van tarwemeel, ook in voedingsmiddelen waarvan je dat niet direct zou verwachten. Zo kunnen er gluten zitten in sauzen, soepen en vleeswaren.

De symptomen van coeliakie of glutenintolerantie

Coeliakie veroorzaakt klachten die te maken hebben met de spijsvertering. Maar ook andere delen van het lichaam kunnen klachten gaan geven. Veel voorkomende symptomen op jonge leeftijd zijn:

  • Buikpijn
  • Opgeblazen buik
  • Overgeven
  • Gewichtsverlies
  • Vaak diarree of juist constipatie
  • Een vettige en stinkende ontlasting

Indien coeliakie op jonge leeftijd onopgemerkt blijft, en men gluten-houdende voedingsmiddelen blijft eten, dan breiden de symptomen zich met de jaren steeds verder uit. De symptomen waarmee men zoals geconfronteerd kan worden:

  • Vermoeidheidsklachten
  • Huidaandoeningen
  • Gewrichtspijn
  • Stijven spieren en gewrichten
  • Broze botten
  • Gevoelloosheid en tintelingen in de handen en voeten
  • Een onregelmatige menstruatie
  • Verhoogde kans op onvruchtbaarheid
  • Verhoogde kans op een miskraam
  • Zweren in de mond
  • Verkleuring van de tanden of beschadiging van het glazuur
  • Bloedarmoede

De symptomen kunnen van persoon tot persoon verschillend zijn. Dit heeft te maken met de leeftijd waarop men begon met het eten van gluten, hoeveel gluten men eet en de mate waarin de darmvlokken beschadigd zijn. Sommige mensen gaan jarenlang door het leven met coeliakie zonder klachten. Coeliakie kan zich dan pas op latere leeftijd openbaren als gevolg van de complicaties die optreden als gevolg van tekorten aan bepaalde voedingsstoffen.

De diagnose coeliakie of glutenintolerantie

Als je het vermoeden hebt dat je coeliakie hebt dan kan de huisarts je bloed onderzoeken op antistoffen. Indien deze antistoffen gevonden worden dan wordt in het ziekenhuis een darmbiopt van de dunne darm genomen. De darmbiopt zal onderzocht worden en als hierop beschadigingen te zien zijn dan is met zekerheid coeliakie vast te stellen.

Misschien heb je al gemerkt dat je je prettiger voelt als je glutenvrij eet. Als je al geruime tijd glutenvrij eet en je laat je dan onderzoeken op coeliakie dan heb je een grote kans dat ze helemaal geen antistoffen in je bloed vinden. Wil je weten of je coeliakie hebt dan kan dat alleen als, je voorafgaand aan de onderzoeken, gluten hebt gegeten. Het lichaam zal dan als reactie op de gluten antistoffen aanmaken die men in het bloed kan zien.

Glutensensitiviteit

Ongeveer 5% tot 8% van de bevolking heeft glutensensitiviteit. Dit is wat anders dan coeliakie, wat een glutenintolerantie is. Voor glutensensitiviteit is helaas nog geen goede diagnose. Mensen met glutensensitiviteit merken dat spijsverteringsklachten verminderen als zij geen gluten meer eten. Veel van deze klachten overlappen met die van coeliakie. Symptomen van glutensensitiviteit zijn:

  • Buikpijn
  • Opgeblazen gevoel
  • Winderigheid
  • Diarree of constipatie
  • Chronische vermoeidheid
  • Gewichtsverlies
  • Hoofdpijn
  • Depressief
  • Gewrichtspijnen
  • Eczeem

Glutensensitiviteit is niet aan te tonen omdat er geen antistoffen aangemaakt worden door het eten van gluten. Ook zal de darmwand niet beschadigen door het eten van gluten. Kenmerk van glutensensitiviteit is dat klachten snel na het eten van gluten optreden maar ook weer snel verdwijnen als er glutenvrij gegeten wordt.

Glutenvrij eten

In het geval van coeliakie (of glutenintolerantie) of glutensensitiviteit is de oplossing glutenvrij eten. In het geval van coeliakie zal dit uiterst strikt moeten gebeuren omdat het eten van, slechts sporen, gluten kan zorgen voor het beschadigen van de darmcellen. In het geval van glutensensitiviteit is het minder dramatisch als er ergens, onverhoopt, sporen van gluten in zitten. Dit kan klachten geven, maar deze zullen ook snel weer verdwijnen.

Bakkers werken graag met gluten-houdende granen. Ze geven het deeg hun stevigheid, elasticiteit en viscositeit. Dankzij gluten kan deeg rijzen en luchtbelletjes vasthouden. Tarwegluten worden door voedselproducenten ook veel gebruikt als bindmiddel of als goedkope opvulling. Dit alles zorgt ervoor dat in wel 80% van de voedingsmiddelen tarwe (gluten) verwerkt is.

In de supermarkten heb je vaak een klein assortiment van glutenvrije producten. Online is het aanbod groter. Voor het maken van glutenvrije producten zijn andere graansoorten gebruikt. Deze worden niet op dezelfde, grote, schaal als tarwe verbouwd. Hierdoor zijn glutenvrije producten relatief erg duur. Glutenvrije producten zijn meestal producten die graanproducten vervangen. Denk daarbij aan brood, koek, pizzabodems en pasta. Dit zijn de koolhydraatbronnen in veel gerechten.

Onbewerkte voedingsmiddelen zoals groenten, fruit, aardappel, vlees, vis, noten, eieren, zuivel, zaden en pitten zijn van nature al glutenvrij. Deze zijn gezond en veilig te gebruiken.

Mensen met coeliakie of glutenintolerantie moeten oppassen dat voedingsmiddelen niet besmet zijn met gluten. Zo is havermout van nature glutenvrij. Bij het oogsten van havermout wordt echter gebruik gemaakt van dezelfde machines en logistieke keten die men gebruikt voor het oogsten van tarwe. Hierdoor kan havermout verontreinigd zijn met gluten. Wil je er zeker van zijn dat glutenvrije graansoorten, zoals havermout, teff, gierst of boekweit, vrij van gluten zijn dan moet je de varianten kopen met het glutenvrij logo. Deze zijn dan geoogst via een keten van glutenvrije machines en apparatuur.

Deel dit artikel