Menu Sluiten

Wat is prikkelverwerking en heeft jouw kind een prikkelverwerkingsprobleem?

prikkelverwerking

Prikkelverwerking wordt door deskundigen en therapeuten ook wel sensorische informatieverwerking genoemd. Een moeilijke term die om meer uitleg vraagt. In dit artikel leg ik uit wat prikkelverwerking is en wanneer er bij je kind sprake kan zijn van een probleem in de prikkelverwerking.

Wat is prikkelverwerking?

Gedurende de dag krijgt je kind een flinke hoeveelheid aan prikkels en signalen binnen via de zintuigen. Denk hierbij aan zintuiglijke prikkels op het gebied van geur, smaak, zien, voelen en horen. Dit zijn vooral externe prikkels waar je kind aan bloot wordt gesteld. De hersenen nemen deze signalen waar, verwerken deze informatie en kunnen daar vervolgens adequaat op reageren. Maar er zijn ook interne zintuiglijke prikkels die ervoor zorgen dat we adequaat op onze omgeving kunnen reageren. Denk aan je evenwichtsgevoel bijvoorbeeld, en de verhouding van hoe je je bevindt in een ruimte, de houding van spieren en gewrichten. Die zorgen ervoor dat je kind niet ergens tegen aan botst of zonder knoeien uit zijn beker kan drinken.

Over het algemeen zijn de hersenen prima in staat om belangrijke en minder belangrijke prikkels te onderscheiden en hier op te reageren. Zo kan je kind in de klas een toets aan het maken zijn, maar het geluid van het tikken van een potlood prima aan zich voorbij laten gaan en zich op de toets blijven focussen. Zo ook met de leuke posters op de muren of de parfum van de juffrouw.

Prikkels zijn nodig om het brein te activeren

Een bepaalde mate aan prikkels is nodig om het brein actief te houden. De hoeveelheid aan prikkels en signalen kan per persoon verschillen, evenals de soorten prikkels die kinderen al dan niet prefereren. Zo houden sommige kinderen erg van ronddraaien, schommelen etc. Terwijl andere kinderen veel meer geluidsprikkels en visuele prikkels opzoeken. Vandaar dat beweging tijdens een schooldag voor veel kinderen van belang is om te kunnen leren en waarom er dus gelukkig meer aandacht komt voor bewegend leren.

Wanneer is er sprake van een prikkelverwerkingsprobleem?

Bij sommige kinderen is er een probleem in de verwerking van de binnenkomende (en innerlijke) zintuiglijke prikkels. Prikkels en informatie komt binnen, maar het lukt de hersenen minder goed om orde aan te brengen in de binnenkomende informatie. Er ontstaat dan al snel chaos in het brein.

Je kunt de verwerking van prikkels in de hersenen zien als de werking van een filter. Kinderen met een prima zintuiglijke prikkelverwerking, hebben een prima afgesteld filter. De binnenkomende informatie wordt geordend op prioriteit en overbodige informatie (zoals de geur van de juffrouw, de posters aan de muur en het kindje wat wiebelt op zijn stoel) wordt weg gefilterd. Een kind met een prikkelverwerkingsprobleem heeft een minder goed afgesteld filter. Alle informatie komt als het ware binnen en er wordt geen prioritering aangebracht. Hierdoor ontstaat chaos met overprikkeling tot gevolg. Overprikkeling ziet er uit als een woede-uitbarsting, soms denken ouders aan een driftbui, maar in feite is er sprake van een soort kortsluiting en wordt het kind niet met een bepaald doel boos, maar is er vooral sprake van onmacht.

Overgevoelig voor zintuiglijke prikkels

Wanneer je kind erg gevoelig is voor binnenkomende informatie vanuit bepaalde zintuigen, dus gevoelig voor licht, aanraking of geluid. Dan is er sprake van overgevoeligheid voor zintuiglijke prikkels. Hierin kun je dan nog twee type kinderen onderscheiden. De kinderen die erg gevoelig zijn, maar passief zijn in hun oplossing. Kinderen blijven in de drukke klas zitten, vragen niet om hulp. En kinderen die een actieve strategie hebben. Zij vragen om een koptelefoon, kauwen op de boord van hun shirt om zichzelf te kalmeren.

Ondergevoelig voor zintuiglijke prikkels

Maar wist je dat ook een te strak afgesteld filter een prikkelverwerkingsprobleem geeft? Immers wanneer je hersenen amper informatie toe laten, worden lichaam en geest te weinig geactiveerd, je kunt deze kinderen herkennen aan dromerig gedrag. Ze zakken weg, krijgen te weinig prikkels om zichzelf als het ware ‘wakker’ en ‘alert’ te houden.  Bij deze kinderen spreken we vaak van een ondergevoeligheid voor zintuiglijke prikkels. Ook bij kinderen die ondergevoelig zijn voor zintuiglijke prikkels zien we de passieve en actieve karakters terug. De passieve kinderen, zijn de kinderen die wegzakken en alles over zich heen laten komen en veel informatie missen. De actieve kinderen, gaan zelf op zoek naar zintuiglijke prikkels door bijvoorbeeld op de stoel te wiebelen, op een potlood te bijten of te friemelen met een paperclip.

Is er bij jouw kind sprake van een prikkelverwerkingsprobleem?

Ieder kind en iedere volwassene gaat anders om met zintuiglijke prikkels en signalen. Ook is het ‘emmertje’ bij het ene kind sneller vol, dan bij bet andere kind. Ook dat hoeft niet te duiden op een probleem.  Zo lang je kind hierdoor niet belemmert wordt in zijn of haar ontwikkeling, kun je eerder spreken over een (hoog)gevoelig kind. Pas wanneer je kind met regelmaat momenten van overprikkeling laat zien, problemen thuis en op school laat zien, dan is het wijsheid om deskundige hulp in te schakelen door een ergotherapeut of orthopedagoog/psycholoog met specialisatie sensorische informatieverwerking.

Recente artikels van Suzanne van der Star (Meer lezen)
Deel dit artikel