Menu Sluiten

Kijken, kijken, niet kopen is niet nutteloos

Waarom ‘kijken, kijken, niet kopen’ geen nutteloze bezigheid is

Het is helaas niet gebeurd. De oudejaarskanjer en de postcodekanjer zijn niet op ons lot of op onze postcode gevallen. Ik weet dat de kans klein is, maar toch hoop ik er altijd op. Ik ben er zelfs een beetje op voorbereid. Heel wat webwinkels beschikken over een verlanglijstje met mijn naam erop. Vooral in deze tijd van het jaar breiden deze lijstjes zich explosief uit. Het woordje sale werkt bij mij namelijk als een rode lap op een stier. Sale betekent toeslaan en toeslaan houdt voor mij in dat ik mijn lijstjes aanvul. Mocht één van de ‘kanjers’ ooit bij ons vallen, dan hoef ik mijn vele lijstjes enkel over te hevelen naar de winkelmandjes. In een paar muisklikken zijn wij dan letterlijk heel veel, veelal nutteloze, spullen rijker.

De kennis dat ik alle zaken die ik op internet bekijk beter niet kan kopen, weerhoudt mij er niet van deze moderne variant van windowshoppen voort te zetten. Regelmatig vul ik mijn verlanglijstjes aan. Het is een begeesterend proces. Ik stel me voor hoe mooi iets zou staan, hoe lekker het zou zitten, hoe goed we bepaalde spullen zouden gebruiken. Zonder het echt door te hebben, bevind ik mij al in de wereld waarin ik de spullen bezit.

Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen die fantaseren over iets, vervolgens in de realiteit minder bezig zijn met datgene waar ze over hebben gefantaseerd

Tijdens dit proces wordt het zogenoemde beloningscircuit in mijn hersenen geprikkeld, wat mij een goed gevoel bezorgt. In de realiteit zet ik mijn aankopen niet door, maar in mijn hoofd heb ik mezelf alles toegeëigend. Daarmee zijn mijn wensen vervuld. Dit wordt door de Duitse psychologe Gabriele Oettingen in haar artikel “Future thought and behaviour change” mental attainment, oftewel mentale vervulling genoemd. Mentaal heb je dat wat je wenste bereikt, waardoor je in de realiteit minder behoefte hebt het nog na te jagen. Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen die fantaseren over iets, vervolgens in de realiteit minder bezig zijn met datgene waar ze over hebben gefantaseerd. Dit geldt voor positieve fantasieën. Dat zijn vrije gedachten over een gewenste toekomst, waarbij weinig tot geen rekening wordt gehouden met de realiteit. Belemmeringen, zoals een beperkte bankrekening, beperkte kastruimte en een beperking in mogelijkheden en gelegenheden waarop verschillende outfits gedragen kunnen worden, worden niet meegewogen in dit soort fantasieën.

Zo bezien is deze hobby van mij een effectieve methode om een latente koopverslaving de kop in te drukken. Ik geef toe, er glipt wel eens wat doorheen en ik zal ook niet ontkennen dat de postbode de weg naar ons huis inmiddels goed kent. De momenten dat ik wel tot aankoop overga, zijn echter relatief beperkt. Voordat ik iets daadwerkelijk bestel, wik en weeg ik. Is het een goede deal? Ga ik het gebruiken? Kan mijn bankrekening de aankoop naast andere verplichtingen hebben? Deze overwegingen trekken mijn gedachten uit de fantasie naar de werkelijkheid. Ik sta stil bij de gewenste toekomst, te weten het bezitten en tot tevredenheid gebruiken van het artikel. Vervolgens bekijk ik of het in realiteit mogelijk is deze gewenste toekomst te bereiken. Dit proces wordt mentaal contrasteren genoemd en het blijkt uiterst effectief voor het bereiken van allerlei doelstellingen. Doordat je eerst stilstaat bij de gewenste toekomst en vervolgens bij de huidige realiteit, wordt duidelijk wat er precies gebeuren moet om de doelen te behalen. Lijken de obstakels in de realiteit te trotseren, dan zal je er voor gaan. Die inspanning vergroot de kans dat het doel wordt gereikt.

Onbewust pas ik deze theorieën over positief fantaseren en mentaal contrasteren al heel lang toe. ’s Avonds in bed droom ik regelmatig over hoe ik de heerlijkste taarten, chocolade en patat mèt verorber. Toen ik net was gestopt met roken heb ik in mijn gedachten nog menig sigaret gerookt en als puber schitterde ik in mijn dromen dagelijks aan de zijde van Johnny Depp, Keanu Reeves en Brad Pitt…

We zullen zien wat er volgend jaar gebeurt. Valt één van de kanjers wel bij ons, zal ik dan daadwerkelijk al mijn verlanglijstjes in de winkelwagentjes storten en de postbode een hernia bezorgen? De kans is groot dat ik dat alsnog niet zal doen. Ik heb het al te vaak gedaan in mijn dromen, ‘been there, done that’.

Tips

Goede voornemens? Pas mentaal contrasteren toe en volg de volgende stappen:

  1. hoe ziet de gewenste toekomst eruit? Stel het je zo concreet mogelijk voor;
  2. sta stil bij wat er precies gebeuren moet in het nu om die toekomst te bereiken. Wat moet je doen? Wat moet je laten? In welke situaties? Stel dit zo specifiek mogelijk vast;
  3. stel concrete subdoelen op weg naar het einddoel.

Bestaat jouw doel er juist uit dat je iets wilt voorkomen, bijvoorbeeld dat je aankomt, of dat vriendschappen verwateren? Daarbij kan mentaal contrasteren ook helpen:

  1. sta stil bij de gevreesde toekomst;
  2. denk aan datgene wat je nu nog hebt en niet wilt verliezen zoals je mooie figuur en die goede vriendschappen. Dit zal ertoe leiden dat je je zult inspannen het goede te behouden.

Heimelijke verlangens die je beter niet kunt uitvoeren? Voer ze uit in je hoofd! Fantaseer erover en houd het daarbij. Je zal ervaren dat de drang om deze verlangens daadwerkelijk na te jagen afneemt.

Oettingen, G. (2012). Future thought and behaviour change. European review of social psychology, 23(1), 1-63.

Recente artikels van Marloes ter Huurne (Meer lezen)
Deel dit artikel